Savings account rules बचत खात्यात जास्तीत जास्त किती रक्कम ठेवता येऊ शकते आणि यासंदर्भात रिझर्व्ह बँकेने काय नियम ठरवले आहेत. बँकेत प्रामुख्याने दोन प्रकारची खाती असतात – बचत खाते आणि चालू खाते. बचत खाते प्रामुख्याने सामान्य नागरिकांसाठी असते, ज्यामध्ये ठरावीक मर्यादेपर्यंत रक्कम ठेवण्याची परवानगी असते. पण या खात्यात किती जास्तीत जास्त रक्कम ठेवता येईल? आरबीआयच्या नियमानुसार, प्रत्येक बँकेच्या धोरणानुसार ही मर्यादा ठरवली जाते. काही विशिष्ट प्रकरणांमध्ये बँका मोठी रक्कम ठेवण्यास मर्यादीत करू शकतात. यासंबंधी अधिक माहिती जाणून घेण्यासाठी संपूर्ण लेख वाचा.
सेविंग अकाउंटचे महत्त्व
सर्वसामान्य नागरिकांसाठी एक महत्त्वाची माहिती समोर आली आहे. अनेकजण आपल्या बचतीसाठी बँकेत सेविंग अकाउंट उघडतात आणि त्याद्वारे आर्थिक व्यवहार करतात. बचत खात्याचे महत्त्व फक्त पैसे सुरक्षित ठेवण्यापुरते नाही, तर अनेक सरकारी योजनांचा लाभ घेण्यासाठीही ते आवश्यक आहे. जर तुमच्याकडे सेविंग अकाउंट नसेल, तर काही महत्त्वाच्या योजनांपासून तुम्ही वंचित राहू शकता. त्यामुळे प्रत्येक व्यक्तीने स्वतःसाठी एक सेविंग अकाउंट असणे गरजेचे आहे. मात्र, तुम्हाला माहिती आहे का की सेविंग अकाउंटमध्ये ठेवल्या जाणाऱ्या रकमेवर काही महत्त्वाचे नियम लागू होतात?
मोठ्या रकमेवर टॅक्स
सेविंग अकाउंटमध्ये तुम्ही ठेऊ शकणाऱ्या रकमेवर ठरावीक मर्यादा असते, जी बँक आणि आरबीआयच्या नियमांवर अवलंबून असते. जर या मर्यादेपेक्षा जास्त रक्कम खात्यात जमा केली, तर तुम्हाला इन्कम टॅक्स विभागाकडून नोटीस येऊ शकते. काही ठराविक परिस्थितीत मोठ्या व्यवहारांवर सरकार कर आकारू शकते. त्यामुळे आपल्या खात्यात किती रक्कम ठेवावी आणि कोणत्या मर्यादेपलीकडे टॅक्स भरावा लागतो, याची माहिती असणे महत्त्वाचे आहे. या नियमांचे पालन न केल्यास तुमच्या आर्थिक व्यवहारांवर परिणाम होऊ शकतो. त्यामुळे खात्यात पैसे जमा करताना आणि व्यवहार करताना योग्य नियोजन करणे गरजेचे आहे.
मिनिमम बॅलन्स आणि दंड
बचत खात्यात ठेवलेली रक्कम सुरक्षित असते आणि त्यावर ठरावीक दराने व्याजही मिळत राहते. मात्र, झिरो बॅलन्स खात्यांना वगळता इतर सर्व बचत खात्यांमध्ये बँकेने ठरवलेला किमान शिल्लक (मिनिमम बॅलन्स) ठेवणे बंधनकारक असते. जर खात्यात आवश्यक किमान रक्कम नसेल, तर बँक दंड आकारू शकते. त्यामुळे खात्यातील शिल्लक तपासणे आणि आवश्यकतेनुसार त्यात रक्कम जमा करणे महत्त्वाचे आहे. अनेक जण बचत खात्यात मोठी रक्कम ठेवतात, पण त्यासाठी काही नियम लागू होतात.
मोठ्या व्यवहारांसाठी नियम
तुमच्या बचत खात्यात एकाच वेळी किती रक्कम भरू शकता आणि जास्तीत जास्त किती ठेवू शकता, हे बँकेच्या धोरणांवर आणि आरबीआयच्या मार्गदर्शक तत्वांवर अवलंबून असते. बहुतांश बँका मोठी रक्कम ठेवण्यास परवानगी देतात, मात्र काही ठरावीक मर्यादा असू शकतात. मोठ्या रकमेच्या व्यवहारांसाठी बँक कागदपत्रे मागू शकते किंवा कर संलग्न नियम लागू होऊ शकतात. त्यामुळे बचत खात्यात मोठी रक्कम ठेवण्याआधी बँकेच्या अटी व शर्ती समजून घेणे आवश्यक आहे. तुमच्या खात्यातील व्यवहार सुरळीत राहावेत यासाठी हे नियम माहिती असणे गरजेचे आहे.
मोठी रक्कम आणि कर चौकशी
तुमच्या बचत खात्यात कितीही रक्कम ठेवण्यास कोणतीही थेट मर्यादा नाही. तुम्ही हजारो, लाखो किंवा कोटींची रक्कमही ठेवू शकता. मात्र, जर तुमच्या खात्यातील एकूण रक्कम ठरावीक मर्यादेपेक्षा जास्त झाली आणि ती आयकराच्या कक्षेत आली, तर तुम्हाला त्या पैशाचा स्रोत स्पष्ट करावा लागतो. जर तुम्ही मोठ्या प्रमाणात व्यवहार करत असाल, तर बँक आणि आयकर विभाग तुमच्याकडून अतिरिक्त माहिती मागू शकतात. त्यामुळे मोठ्या रकमेचे योग्य दस्तऐवजीकरण असणे महत्त्वाचे आहे. अन्यथा, काही प्रकरणांमध्ये चौकशीचा सामना करावा लागू शकतो.
रोख रक्कम जमा करण्याचे नियम
बँकेत रोख रक्कम जमा करण्यास आणि काढण्यास काही मर्यादा लागू होतात. प्रत्येक बँकेचे नियम वेगळे असू शकतात, त्यामुळे मोठ्या व्यवहारांपूर्वी त्या नियमांची माहिती घेणे गरजेचे आहे. बँकेच्या शाखेत जाऊन ठरावीक मर्यादेपेक्षा जास्त रोख रक्कम जमा करताना किंवा काढताना अतिरिक्त शुल्क लागू होऊ शकते. मात्र, ऑनलाइन व्यवहार आणि चेकच्या माध्यमातून कोणतीही रक्कम जमा करता येते. डिजिटल पेमेंट्स आणि बँकिंग सुविधा वापरल्यास मोठ्या व्यवहारांवर कोणतेही बंधन राहत नाही. त्यामुळे जास्त रक्कम हाताळताना योग्य मार्गांचा वापर करावा.
पॅन कार्ड अनिवार्य
जर तुम्ही बँकेत ५०,००० रुपये किंवा त्यापेक्षा जास्त रक्कम रोख स्वरूपात जमा करत असाल, तर पॅन कार्ड क्रमांक देणे अनिवार्य आहे. एका दिवसात तुम्ही जास्तीत जास्त १ लाख रुपयांपर्यंत रोख रक्कम आपल्या खात्यात भरू शकता. मात्र, जर तुम्ही नियमितपणे मोठी रक्कम जमा करत नसाल, तर काही विशेष प्रकरणांमध्ये ही मर्यादा २.५० लाख रुपयांपर्यंत वाढू शकते. त्यामुळे मोठ्या व्यवहारांसाठी बँकेच्या नियमांनुसार पॅन कार्ड आणि अन्य आवश्यक कागदपत्रे द्यावी लागतात. अशा परिस्थितीत बँक तुमच्याकडून अतिरिक्त माहिती किंवा दस्तऐवज मागू शकते. त्यामुळे मोठ्या रकमेचे व्यवहार करताना बँकेच्या मार्गदर्शक तत्त्वांचे पालन करणे गरजेचे आहे.
आर्थिक वर्षातील मर्यादा
एका आर्थिक वर्षात कोणतीही व्यक्ती जास्तीत जास्त १० लाख रुपये रोख स्वरूपात आपल्या बँक खात्यात जमा करू शकते. ही मर्यादा सर्व करदात्यांसाठी लागू आहे, मग त्यांचे एक खाते असो किंवा अनेक खाती. जर एखाद्या खात्यात वारंवार मोठी रोख रक्कम जमा होत असेल, तर बँक आणि आयकर विभाग अशा व्यवहारांवर लक्ष ठेवतात. या मर्यादेपेक्षा जास्त रक्कम जमा केल्यास बँक तुमच्याकडून उत्पन्नाचे स्रोत विचारू शकते आणि काही प्रकरणांमध्ये कर विभाग चौकशी देखील करू शकतो. त्यामुळे रोख व्यवहार करताना नियमांची माहिती असणे आवश्यक आहे. मोठ्या रकमांचे व्यवहार करण्याआधी योग्य सल्ला घेणे फायदेशीर ठरू शकते.
१० लाखांपेक्षा जास्त रक्कम आणि कर
Also Read:
बँकेच्या नियमात मोठा बदल आजपासून सेविंग खात्यात एवढीच रक्कम ठेवता येणार Bank new rules april
एका आर्थिक वर्षात जर एखाद्या व्यक्तीने १० लाख रुपयांपेक्षा जास्त रोख रक्कम बँकेत जमा केली, तर बँकेला त्याची माहिती थेट आयकर विभागाला द्यावी लागते. अशा परिस्थितीत, त्या व्यक्तीला या रकमेचा स्रोत स्पष्ट करावा लागतो. जर तो योग्यरित्या स्पष्ट करू शकला नाही, तर त्याच्यावर आयकर विभागाची चौकशी होऊ शकते. अशी व्यक्ती संशयाच्या आधारावर कर अधिकाऱ्यांच्या रडारवर येऊ शकते, आणि त्याला मोठ्या दंडाला सामोरे जावे लागू शकते. जर उत्पन्नाचा स्रोत उघड केला नाही, तर जमा केलेल्या रकमेला ६०% कर, २५% अधिभार आणि ४% उपकर लागू शकतो.
मोठ्या रकमेचे योग्य व्यवस्थापन
१० लाखांपेक्षा जास्त रक्कम जमा करणे अवैध आहे, असे अजिबात नाही. जर तुमच्याकडे योग्य आणि कायदेशीर उत्पन्नाचे साधन असेल, तर तुम्ही कोणत्याही भीतीशिवाय पैसे बँकेत जमा करू शकता. मात्र, बचत खात्यात मोठी रक्कम ठेवणे आर्थिकदृष्ट्या फायदेशीर ठरत नाही. त्याऐवजी, तुम्ही ती रक्कम योग्य ठिकाणी गुंतवून चांगला परतावा मिळवू शकता. उदाहरणार्थ, फिक्स्ड डिपॉझिट (एफडी) हे एक सुरक्षित पर्याय आहे, जिथे तुम्हाला बँकेच्या नियमांनुसार ठरावीक व्याजदर मिळतो. त्यामुळे मोठ्या रकमेचे योग्य व्यवस्थापन केल्यास आर्थिक फायदा अधिक मिळू शकतो.
Also Read:
शाळा कॉलेज अखेर तो निर्णय रद्द विद्यार्थी शिक्षकांसाठी आनंदाची बातमी School college holiday