Ujjwala gas cylinders भारत सरकारच्या प्रधानमंत्री उज्ज्वला योजनेला आता नवीन गती मिळाली आहे. या योजनेअंतर्गत आतापर्यंत 9.6 कोटी कुटुंबांना मोफत एलपीजी कनेक्शन देण्यात आले आहे. सरकारने आता आणखी 75 लाख कुटुंबांना या योजनेचा लाभ देण्याचा निर्णय घेतला आहे. 2026 पर्यंत एकूण 10.35 कोटी कुटुंबांपर्यंत गॅस कनेक्शन पोहोचवण्याचे उद्दिष्ट ठेवले आहे. यामुळे गरीब आणि गरजू कुटुंबांना स्वच्छ आणि सुरक्षित इंधनाचा फायदा मिळेल. अनेक कुटुंबांचे जीवनमान सुधारण्यास मदत होणार आहे.
प्रधानमंत्री उज्ज्वला योजना
मे 2016 मध्ये पेट्रोलियम आणि नैसर्गिक वायू मंत्रालयाने ही योजना सुरू केली. ग्रामीण भागातील अनेक महिलांना अजूनही स्वयंपाकासाठी जळाऊ लाकूड, कोळसा आणि गोवऱ्यांचा वापर करावा लागत होता, ज्यामुळे त्यांच्या आरोग्यावर वाईट परिणाम होत होता. यामुळे त्यांना श्वसनाचे त्रास होत होते आणि घरामध्ये प्रदूषणही वाढत होते. तसेच, जळाऊ इंधनाच्या वापरामुळे पर्यावरणालाही मोठा धोका निर्माण होत होता. या समस्येवर उपाय म्हणून सरकारने उज्ज्वला योजना सुरू केली.
आर्थिक मदत
सरकारने या योजनेसाठी 1650 कोटी रुपयांचा निधी मंजूर केला आहे. प्रत्येक लाभार्थी कुटुंबाला 14.2 किलोच्या गॅस सिलेंडरसाठी 1600 रुपये आणि 5 किलोच्या सिलेंडरसाठी 1150 रुपयांची आर्थिक मदत दिली जाते. या योजनेअंतर्गत सिलेंडरची सुरक्षा ठेव, प्रेशर रेग्युलेटर, एलपीजी नळी, ग्राहक कार्ड आणि स्थापना शुल्क सरकारकडून दिले जाते. विशेष म्हणजे, पहिला गॅस रिफिल आणि स्टोव्ह मोफत दिला जातो. यामुळे गरजू कुटुंबांना स्वच्छ आणि सुरक्षित स्वयंपाकाची सुविधा मिळते.
पात्रता निकष
या योजनेचा लाभ घेण्यासाठी काही ठराविक अटी निर्धारित करण्यात आल्या आहेत. अर्जदार महिला किमान 18 वर्षांची असावी. अनुसूचित जाती, जमाती, अति मागासवर्गीय तसेच अंत्योदय अन्न योजनेतील कुटुंबे पात्र ठरतात. प्रधानमंत्री आवास योजना (ग्रामीण) अंतर्गत निवड झालेल्या कुटुंबांनाही या योजनेचा लाभ मिळतो. तसेच, मजूर वर्ग आणि वनवासी समुदायातील कुटुंबेही या योजनेसाठी पात्र आहेत. बेटावर किंवा नदीच्या काठावर राहणाऱ्या कुटुंबांनाही संधी दिली जाते.
आवश्यक कागदपत्रे
अर्ज भरताना काही महत्त्वाची कागदपत्रे सादर करावी लागतात. यामध्ये वैध ओळखपत्र अनिवार्य असून, आधार कार्डला प्राधान्य दिले जाते. पत्त्याचा पुरावा आणि शिधापत्रिका देखील आवश्यक आहे. अर्जदाराला 14 मुद्द्यांचे स्व-घोषणापत्र सादर करावे लागते. आसाम आणि मेघालय या राज्यांसाठी आधार कार्डऐवजी राज्य सरकारने दिलेली शिधापत्रिका ग्राह्य धरली जाते. ही कागदपत्रे पूर्ण असल्याशिवाय अर्ज स्वीकारला जाणार नाही. त्यामुळे अर्ज भरताना सर्व आवश्यक दस्तऐवज तयार ठेवावेत.
अर्ज प्रक्रिया
प्रधानमंत्री उज्ज्वला योजनेअंतर्गत गॅस कनेक्शनसाठी अर्ज करण्यासाठी लाभार्थी दोन पद्धतींमध्ये अर्ज करू शकतात – ऑनलाईन आणि ऑफलाईन.
1. ऑनलाईन अर्ज प्रक्रिया:
अधिकृत संकेतस्थळ www.pmuy.gov.in ला भेट द्या. संकेतस्थळावरून अर्ज डाउनलोड करा आणि आवश्यक माहिती भरून सबमिट करा. किंवा जवळच्या सीएससी (Common Service Center) केंद्रात जाऊन ऑनलाईन अर्ज भरू शकता.
2. ऑफलाईन अर्ज प्रक्रिया:
एलपीजी वितरकाकडे प्रत्यक्ष जाऊन अर्ज मिळवा. अर्ज पूर्णपणे भरून आवश्यक कागदपत्रांसह जमा करा. वितरक अर्जाची तपासणी करून पुढील प्रक्रियेसाठी पाठवेल. ऑनलाईन आणि ऑफलाईन दोन्ही पद्धती सोयीस्कर असून, लाभार्थी त्यांना योग्य वाटणारी पद्धत निवडू शकतात.
उज्ज्वला योजनेचे फायदे (Ujjwala gas cylinders)
प्रधानमंत्री उज्ज्वला योजनेमुळे अनेक सकारात्मक बदल झाले आहेत. गॅस उपलब्ध झाल्यामुळे महिलांच्या आरोग्यात सुधारणा झाली असून, धुरामुळे होणाऱ्या आजारांमध्ये मोठी घट झाली आहे. स्वयंपाकघरातील प्रदूषण कमी झाल्याने घरातील हवा स्वच्छ राहते, ज्याचा संपूर्ण कुटुंबाच्या आरोग्यावर चांगला परिणाम होतो. याशिवाय, वेळ आणि श्रमाची बचत होत असल्याने महिलांना इतर उपयुक्त कामांसाठी वेळ देता येतो. लाकूड गोळा करण्याची गरज कमी झाल्याने पर्यावरण संरक्षण होण्यास मदत मिळत आहे.
सरकारने 2026 पर्यंत आणखी 75 लाख नवीन गॅस कनेक्शन देण्याचे लक्ष्य ठेवले आहे. गरीब कुटुंबांना मदत करण्यासाठी घरगुती एलपीजी गॅसच्या दरात 200 रुपयांची कपात करण्यात आली आहे. यामुळे दरमहा गॅस सिलेंडर आता अधिक परवडणारे झाले आहे. गॅस दर कमी झाल्याने अनेक कुटुंबांचे आर्थिक ओझे हलके होणार आहे. उज्ज्वला योजनेअंतर्गत अधिकाधिक कुटुंबांना गॅस जोडणी मिळावी, यासाठी प्रयत्न सुरू आहेत. स्वच्छ इंधन वापर वाढावा हा या निर्णयामागील मुख्य उद्देश आहे.
Also Read:
बँकेच्या नियमात मोठा बदल आजपासून सेविंग खात्यात एवढीच रक्कम ठेवता येणार Bank new rules april
प्रधानमंत्री उज्ज्वला योजना ही फक्त स्वच्छ इंधन उपलब्ध करून देण्यापुरती मर्यादित नाही, तर ती ग्रामीण महिलांचे जीवन अधिक सोयीस्कर बनवण्यास मदत करते. या योजनेमुळे स्वयंपाकाच्या प्रक्रियेत सुधारणा होऊन महिलांचे आरोग्य सुरक्षित राहते. तसेच, घरामध्ये धूर कमी झाल्याने पर्यावरण संरक्षणालाही हातभार लागतो. लाखो कुटुंबांना या योजनेचा फायदा मिळत असून त्यांचा रोजचा जीवनमान सुधारला आहे. उज्ज्वला योजनेमुळे स्वच्छ आणि आरोग्यदायी स्वयंपाकघराची संकल्पना साकार होत आहे.